Recente publicaties

Gewassen algemeen: teelt en oogst

Deze aflevering geeft een overzicht van de dialectwoorden die gebruikt worden om allerlei zaken en handelingen te benoemen i.v.m. de teelt en de oogst van landbouwgewassen in het algemeen, zoals graan-, voeder-, nijverheids- en andere gewassen. Concreet worden begrippen behandeld als zaaien en planten, de delen van de plant, de groeistadia en de wijzen van groeien, onkruid- en ongediertebestrijding en het oogsten en verwerken van de gewassen. Zo kom je onder meer te weten wie of wat een korenpetie is, een vrome, een weeuweboer en een opgaander of wat gewassen doen als ze overlopen, verzangelen of beunigen. In de aflevering zijn geen begrippen opgenomen die betrekking hebben op de teelt en de oogst van specifieke gewassen, zoals het pikken en dorsen van het graan, het maaien van het hooi en het slijten en loeien van het vlas. Voor al die woorden is het nog even wachten tot die aparte afleveringen zullen verschijnen.

Roxane Vandenberghe, Magda Devos en Jacques Van Keymeulen, Woordenboek van de Vlaamse Dialecten, Deel I Landbouwwoordenschat, afl. 13 Gewassen algemeen: teelt en oogst, XXXI + 277 blz. ISBN 978-90-382-2208-0.

De aflevering over de teelt en oogst van de gewassen kan je vinden op e-wvd. 

 

Het menselijk lichaam

Deze aflevering behandelt de dialectwoordenschat in verband met het menselijk lichaam. Aan de hand van bijna 7000 dialectwoorden, verspreid over 321 begrippen, komt u alles te weten over de dialectwoordenschat in verband met de menselijke anatomie. In het eerste hoofdstuk komen de benamingen voor het lichaam en de lichaamsdelen aan bod. In het tweede hoofdstuk zijn de benamingen verzameld voor de organen en hun functies en een laatste hoofdstuk behandelt de werking van de zintuigen. Daarnaast is ook de woordenschat in verband met het uiterlijk en de lichaamsbouw in deze aflevering opgenomen.

Liesbet Triest, Matthias Lefebvre, Magda Devos, Jacques Van Keymeulen en Veronique De Tier, Woordenboek van de Vlaamse Dialecten, Deel III Algemene Woordenschat, afl. 7 Het menselijk lichaam, XLIV + 524 blz., 57 krtn. ISBN 978-90-382-1655-3.

De aflevering over het menselijk lichaam kun je vinden op e-wvd.

 

 

 

 

 

 

 Kleinvee

Op 18 maart 2010 werd in het West-Vlaamse Staden de 25ste aflevering gepresenteerd van het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten, die gewijd is aan Kleinvee. Het is de twaalfde aflevering binnen de reeks Landbouwwoordenschat en de laatste in de rubriek Veeteelt. Na de dialectwoordenschat van de runderen, de paarden en de hoenderachtigen is nu de woordenschat van de resterende traditionele boerderijdieren aan de beurt, namelijk van de varkens, de schapen, de geiten en de konijnen.

De Kleinvee-aflevering werd samengesteld door Roxane Vandenberghe, Veronique De Tier en Magda Devos. Ze bevat bijna 4000 dialectwoorden voor 462 begrippen die relevant zijn bij de traditionele teelt van varkens, schapen, geiten en konijnen hier in westelijk Vlaanderen. Zo komen o.a. de verschillende - vooral - inheemse rassen aan bod (bv. Piétrainvarkens, Vlaamse schapen, Kempense geiten en Vlaamse reuzen), de dieren naar geslacht en leeftijd (bv. de beer, de zeug en de big), de lichaamsdelen (bv. de typische borstels van het varken, de horens van de geit en de lange oren van het konijn), eigenschappen en gedragingen (bv. varkens met te hoge of lage rug, schapen met een afwijking aan de muil, geitenkeutels), de geluiden die de dieren maken (bv. grollen, schreeuwen en slobberen van varkens, blaten van schapen en mekkeren van geiten), de voortplanting (bv. de bronst, de dekking en de geboorte), de ziekten die de dieren kunnen krijgen (bv. rotkreupel bij schapen en myxomatose bij konijnen) en allerlei begrippen i.v.m. verzorging en behandeling van de dieren (bv. voederen, de hoeven verzorgen, de ram en de beer castreren en het schaap scheren). Het hoofdstuk over het schaap bevat ten slotte ook de dialectwoordenschat i.v.m. het traditionele beroep van schaapherder, dat intussen in onze contreien zo goed als verdwenen is.

Dit woordenboek illustreert nog maar eens de rijkdom en variatie in de Vlaamse dialectwoordenschat. Het bevat heel wat eeuwenoude woorden, vaak met een boeiende oorsprong en geschiedenis, die binnenkort uit het geheugen van onze taalgebruikers verdwenen zullen zijn, zoals vooi en zuwe voor het vrouwelijke konijn, koekenazeplaag, weffelplaag en blauwe plaan voor de vlekziekte bij varkens en kweernen, heikeren en helkeren voor het herkauwen door schapen. Het is duidelijk dat het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten een onmisbare taak heeft als - wetenschappelijk betrouwbare - schatbewaarder van onze traditionele dialecten, die deel uitmaken van ons levend erfgoed.

Roxane Vandenberghe, Veronique De Tier en Magda Devos, Woordenboek van de Vlaamse Dialecten, Deel I Landbouwwoordenschat, afl. 12 Kleinvee, XLVI + 481 blz., 159 krtn, 125 ill. ISBN 978-90-38215563

De aflevering over kleinvee kun je vinden op e-wvd.

 

 

 

 

 School en kinderspelen

School - terugblik op een andere tijd

Het eerste deel van de aflevering behandelt de Vlaamse dialectwoorden in verband met de (lagere) school. De schoolsituatie vandaag is niet meer te vergelijken met die van de vorige eeuw. Er staan heel wat minder broeders en zusters voor de klas; lei en griffel zijn verdwenen; lichamelijke straffen worden niet langer getolereerd en de Franse schooltermen worden niet meer gebruikt.

Kinderspelen - immaterieel erfgoed bij uitstek

De kinderspelen zijn de laatste eeuw sterk geëvolueerd. Nog maar 50 jaar geleden werden de meeste spelen gespeeld zonder materiaal, of hooguit met zwerfmateriaal of eenvoudige gebruiksvoorwerpen. Toch was er een grote variëteit. Veel spelen zijn nu verdwenen, meestal samen met de benodigde open ruimte. Enkel herinneringen en benamingen bleven over. Die benamingen verzamelden we in het tweede deel van deze aflevering.

Tineke De Pauw, Matthias Lefebvre en Jacques Van Keymeulen, Woordenboek van de Vlaamse Dialecten, Deel III Algemene woordenschat, paragraaf Het gemeenschapsleven, afl. School en Kinderspelen, XLVIII + 666 blz., 181 krtn., 166 ill. ISBN 978-90-74273-00-8

 

De aflevering over school en kinderspelen kun je vinden op e-wvd.